En toch knaagde er iets bij Lucia. Ze vond het geweldig om te werken als arts, maar er bekroop haar het gevoel dat ze méér kon doen. Of, beter gezegd: Lucia zag een kans om iets te doen dat niemand anders deed.

Stel je voor dat je over een gezondheidsprobleem hoort waar wereldwijd één op de drie kinderen last van heeft. Een gezondheidsprobleem dat een miljoen mensen jaarlijks vroegtijdig om het leven brengt en waarvan de economische kosten oplopen tot bijna een biljoen dollar. En stel je nu ook nog eens voor dat er jaarlijks slechts 10 miljoen dollar door een handjevol non-profit organisaties wordt besteed om iets aan dit probleem te doen – terwijl de oplossingen zo simpel en goedkoop als maar kan zijn.

Dat was de situatie van Lucia, toen ze leerde over… loodvergiftiging. Hè, loodvergiftiging? Zeker. Want hoewel je er waarschijnlijk nog nooit over hebt nagedacht, is lood in enorme delen van de wereld een sluipmoordenaar die via verf en drinkwater in het lichaam terechtkomt om vervolgens een enorme ravage aan te richten.

Het goede nieuws? We hebben nu de kans om er iets aan te doen.

‍Op 12 oktober organiseert The School for Moral Ambition samen met Doneer Effectief, de Tien Procent Club en Effectief Altruïsme Nederland een sponsorloop om loodvergiftiging te bestrijden. Lees er alles over op de website van Doneer Effectief.

‍

‍

Een stille vijand

Lood is een van de giftigste stoffen die we op grote schaal gebruiken. Zelfs in minuscule hoeveelheden kan het al enorme schade aanrichten in een lichaam, en dan met name in de hersenen, het hart en de lever.

Een veelgebruikt voorbeeld ter illustratie: één suikerzakje lood, verspreid over een gebied ter grootte van een voetbalveld, is genoeg om een kind dat daar regelmatig speelt blijvende schade te geven: een IQ-score van 3 punten lager, 50% meer kans op hartaanvallen en een verhoogd risico op nierziektes, bloedarmoede en ADHD. Want omdat lood zo schadelijk voor de hersenen is, is het extra schadelijk voor jonge kinderen wiens hersenen zich nog moeten ontwikkelen.

Lood is op veel plekken en komt op allerlei manieren in de bloedstroom van mensen terecht. In rijke landen zoals Nederland hebben we veel bronnen van blootstelling aan lood al aangepakt, maar in lage- en middeninkomenslanden is het probleem nog veel groter. Daar zijn belangrijke oorzaken van loodvergiftiging bijvoorbeeld het onveilig recyclen van loodzuuraccu's en het gebruik van loodhoudende verf.

‍

{{newsletter}}

‍

Al met al schat de Wereldgezondheidsorganisatie dat er jaarlijks 1 miljoen mensen overlijden en vele miljoenen levensjaren verloren gaan aan de schadelijke effecten van lood, dat in het lichaam van mensen terechtkomt. Maar vanwege de geleidelijke en subtiele schade die loodvergiftiging aanricht, is het niet een gezondheidsprobleem dat de aandacht grijpt zoals andere, meer acute ziektes.

“Als je aan lood wordt blootgesteld is dat niet gelijk evident”, legt Lucia uit in een interview. “De verf lijkt op elke andere verf; het kookgerei op elk ander kookgerei. (...) Het gaat niet gelijk duidelijk zijn.”

Omvangrijk, onderbelicht en oplosbaar

Bij The School for Moral Ambition zijn we altijd op zoek naar problemen die ‘de drie O’s’ delen: ze zijn omvangrijk, onderbelicht en oplosbaar.

Loodvergiftiging is een schoolvoorbeeld van zo’n probleem. Dat het omvangrijk is hebben we vastgesteld – we hebben het immers over 800 miljoen kinderen wereldwijd, die volgens de officiële definitie van het Amerikaanse Center for Disease Control and Prevention lijden aan loodvergiftiging.

Dan de tweede O: onderbelicht. Hoewel Lucia niet de eerste was die iets aan loodvergiftiging wilde doen, stonden de mensen er ook niet bepaald voor in de rij. In 2021 werd er wereldwijd slechts 6 tot 10 miljoen dollar door een klein handjevol ngo’s uitgegeven aan de bestrijding van loodvergiftiging. Ook vandaag de dag heeft slechts 48 procent van de landen wetgeving die de verspreiding van loodverf beperkt, waardoor verf met name in de armste delen van de wereld nog vaak gevaarlijke hoeveelheden lood bevat.

‍

‍

‍

Tot slot loont het om na te denken over hóé je het probleem zou kunnen oplossen. Op het gebied van loodvergiftiging is er tenminste één interventie die simpel en vrijwel kosteloos is: loodverf reguleren. Lood wordt aan verf toegevoegd om roest te voorkomen en het sneller te laten drogen, maar in veel landen worden allang alternatieven gebruikt die net zo goedkoop en effectief zijn. Bindende regelgeving ontbreekt in veel gevallen vooral vanwege een gebrek aan bewustzijn – en kan snel en tegen weinig kosten worden geïmplementeerd.

In januari vatte Samantha Power, hoofd van het Amerikaanse agentschap voor ontwikkelingssamenwerking, de potentie voor de wereldwijde gezondheid als volgt samen:

“Nooit eerder in mijn carrière heb ik een kans gezien zoals die we hier gaan bespreken. (...) De wereld kan daadwerkelijk een deuk in een pakje boter slaan op het gebied van loodvergiftiging, voor minder geld dan het kostte om de laatste film die je zag te maken.”

‍

‍

LOOOP voor LEEP

Terug naar het verhaal van Lucia Coulter. In 2020 gaf zij haar carrière als arts op en richtte ze het Lead Exposure Elimination Project (LEEP) op. Het doel? Geen enkel kind dat nog blootgesteld wordt aan gevaarlijke hoeveelheden lood.

LEEP werkt door onderzoek te doen naar de oorzaken en omvang van loodvergiftiging, samen met overheden te werken aan loodverfregulering, en verfproducenten te helpen de overstap naar betere alternatieven te maken. De jonge organisatie heeft nu al in negen landen (waaronder Malawi en Pakistan) toezeggingen van overheden om regelgeving te implementeren – en volgens Founders Pledge kan LEEP voor slechts 1,66 dollar voorkomen dat een kind wordt blootgesteld aan lood.

Dat maakt LEEP een van de meest effectieve organisaties op het gebied van gezondheid en een uitstekend doel voor de LOOOP: een sponsorloop waarbij geld wordt opgehaald voor een omvangrijk, onderbelicht en oplosbaar probleem. Op zaterdag 12 oktober organiseert Doneer Effectief in samenwerking met The School for Moral Ambition, de Tien Procent Club en Effectief Altruïsme Nederland de eerste editie, waar je je nu voor kunt inschrijven.

Loodvergiftiging is een probleem waar we lang slechts beperkt bewust van waren. Maar het is ook een probleem waar we allemaal een verschil kunnen maken; met ons werk, ons geld of onze stem. Zo zag Lucia Coulter de kans die we hebben om loodvergiftiging te beëindigen en wist ze gelijk wat haar te doen stond. Nu de rest van de samenleving langzaam hetzelfde leert, staan we voor een beslissing: blijven we staan of komen we in beweging?